خیاطی چیست؟

خیاطی
در گذشته پارچه را روی اندام افراد قرار داده و فرم دلخواه را در می آوردند کوک و سنجاق زده و اقدام به دوخت می کردند. یا برخی بر حسب تجربه و بدون الگو, لباس را برش زده که نیاز به چندین پرو داشت. رفته رفته با پیشترفت علم و تجربه, متدهای تدوین و بصورت کلاسیک, در کشورهای مختلف رایج گردید. متد گرلاوین، متد فرانسوی، متد ژاپن، متد متریک و متد مولر آلمانی.
دو استاد فن خیاطی به نامهای ویونت Vionnet و شانل Shanel که حساسیت و استعداد خاصی نسبت به زیبایی شناسی و مسایل اجتماعی داشتند، تغییرات خطوط اندام و بدن را کشف کردند. با آنکه تعبیر و تفسیر این دو طراح متفاوت بود اما آنان را باید بوجود آورنده و مخترع اصلی لباس ساده و راحت امروز دانست.

از آن جا که پوشیدن لباس یک ضرورت است هر کس این دین را نسبت به خودش احساس می کند که ظاهر خود را به خوشایند ترین شکل ممکن به جهانیان عرضه کند. بنابراین پوشاک باید رنگ و طراحی هنرمندانه و زیبا داشته باشد و هماهنگ با شرایط محیط و باب روز باشد. پدید آمدن پوشاک امری تصادفی و خواستنی نبوده است. بلکه بر مبنای تفکرات و نیاز های اقلیمی، مادی و معنوی اقوام به وجود آمد، شکل گرفت و تحول یافت.
پوشاک باستان در قرون وسطی جای خود را به شکل ظاهری شکوهمند داد. در عهد رنسانس پر زرق و برق شد و صورتی تجملی پیدا کرد و سپس در عصر نوین شکلی نامشخص و رمز گونه به خود گرفت. زمینه های شغل مزون لباس عروس و نامزدی _ تولیدی لباس و فروش آن _ چرم دوزی _ آموزش الیاف سنجی_ دبیری در این رشته _ طراحی لباس_ طراحی صحنه در صدا و سیما _ طراحی اندام _ تولید لباس بچه گانه _ زنانه دوزی _ مردانه دوزی _ دوختهای تزئینی _ خانه داری عمومی از جمله شغلهای مرتبط با رشته مذکور می باشد.

هدف و معرفی کلی رشته لباس از جمله ضروریات اولیه بشری می باشد و امروزه با پیشرفت تکنولوژی صنایع دوخت و بافت تهیه پوشاک دارای دو بعد صنعتی و تجاری است هنر ظریف خیاطی از دیرباز در ایران به عنوان یک هنر اصیل همیشه مورد توجه بوده است. تنوع طرحها و رنگها و مدلها در مناطق ایران نیز گویای این مطلب است فراگیری این فن نه تنها گامی ملی در جهت خودکفایی است بلکه هنری است که زندگی فردی را هم آراسته می نماید.

طول دوره هنر و مقاطع ادامه تحصیل :
دوره تحصیل 2 الی 2 و نیم سال بعد از انتخاب رشته به طول می انجامد و دروس به صورت نظری، عملی و کارآموزی در محل تحصیل ارائه می شود. فارغ التحصیلان این دوره می توانند در مقاطع بالاتر به تحصیلات خود ادامه دهند.
خیاطی و طراحی لباس زنانه پایه اول 31 واحد عمومی 22 واحد اختیاری 5/4 واحد مهارتی 30 واحد تکمیلی 5/8 واحد قانون کار، بهداشت و ایمنی کار، کارآفرینی، کارورزی 5/3 واحد قابلیتهای فارغ التحصیلان و موقعیتهای شغلی. در حال حاضر یک خیاط موقعیت کاری خوبی دارد و حدود 80% فارغ التحصیلان می توانند به صورت نیروهای کارآفرین و خود اشتغالی برای خودشان کار کنند و یا در مراکز تولیدی و طراحی های لباس فعالیت نمایند. در ضمن می توانند به صورت استاد کار ماهر و یا نیمه ماهر در مراکز فنی و حرفه ای فعالیت نمایند.
آشنایی:
خیاط یا درزی کسی است که به وسیله پارچه یا چرم می تواند پوششی برای انسان پدید آورد که انواع لباس های زنانه، مردانه و بچه گانه توسط شغل خیاطی تولید و به بازار عرضه میگردد.
چرخ خیاطی وسیله ای است که برای دوختن جامه بکار می رود. چرخ خیاطی از وسایل به کار رفته توسط خیاط ها است.
در فارسی تاجیکی این وسیله را ماشین دوزندگی می گویند. خیاطی یکی از هنرهای زیبا و صنعتی است که هم به شکل خانگی و هم به شکل صنعتی کاربرد دارد و امروزه علاوه بر اینکه در خانه به عنوان یک مهارت محسوب می شود، می تواند به عنوان یک ابزار اقتصادی و همچنین عامل صرفه جویی در وقت نیز محسوب گردد. چراکه به عنوان مثال تهیه و دوخت یک کیف دستی علاوه بر لذت استفاده از هنر دست خویش برای آدمی عامل اصلی در صرفه جویی اقتصادی و زمانی نیز بشمار می آید.

اصول مقدمات خیاطی
عبارت است از شناخت کار و بکار گیری صحیح ابزار و لوازم اولیه و تبدیل آن به طرح و لباس مورد نظر بنابراین خیاط به کسی گفته می شود که با استفاده از لوازم و وسایل اولیه کار بتواند یک طرح مورد نظر را به بهترین شکل به یک لباس مناسب تبدیل کند. در ادامه بحث ابتدا تاریخچه کوتاهی از اختراع چرخ خیاطی بیان شده و پس از آن نیز در مورد ابزار و لوازم خیاطی صحبت خواهد شد.
اختراع چرخ خیاطی
اولین چرخ خیاطی ساخته شخصی به نام ” تامیس سنت ” انگلیسی است. وی ماشینی در سال 1790 به ثبت رسانید که کارش بسیار شبیه به دوخت زنجیره ای زمان ما بود البته هدف از ساخت این ماشین بیشتر دوختن چیزهای چرمی بود اما هرگز این وسیله مورد استفاده قرار نگرفت و مخترع این اثر از اختراع خود سودی نبرد تا اینکه در سال 1830 خیاط فرانسوی فقیر که ” بارتلمی تیمونیه ” نام داشت موفق شد با ذوق و ابتکار خلاقانه خود چرخ خیاطی را بسازد که بسیار شبیه چرخهای خیاطی امروزی بود.
بعدها این وسیله در فرانسه مورد استقبال مردم قرار گرفت ولی گروهی از کارگران که وجود این اختراع را باعث کسادی کار خود می دیدند شبانه به کارگاه بارتلمی حمله کرده و همه چرخهای خیاطی او را نابود کردند و بارتلمی از غصه و فقر جان خود را از دست داد. همزمان با این اتفاق مرد دیگری در نیویورک بنام ”والترهنت” چرخ خیاطی دیگری را ساخت. این چرخ دارای سوزنی بود که همانند سوزنهای امروزی چرخ خیاطی سوراخی کوچک در نوک خود داشت، کار این سوزن، زدن کوکهای ریز بود یعنی با نخ حلقه ای میان پارچه می زد و سپس حلقه دیگری آمده در حلقه اول مانند زنجیر قفل می شد. با همه اینها هنت هرگز موفق نشد که این اختراع خود را به ثبت برساند تا روزگاری که افتخار ثبت نخستین چرخ خیاطی نصیب “الیاس هاو” شد همچنین “آیزک سینگر” نیز یک چرخ خیاطی را در کشور آمریکا به ثبت رسانید. آنگاه دعوای مفصلی بین “سینگر” و “الیاس هاو” بر سر این موضوع که حق تقدم با چه کسی است درگرفت سرانجام “هاو” توانست در این نزاع پیروز از میدان بیرون رفته و از هر چرخ خیاطی که به بازار می آمد حق امتیاز به سود خود دریافت نماید.

ابزار و لوازم خیاطی
میز کار :
ارتفاع آن بین 90 تا 110 سانتی متر است و سطح آن صاف و محکم است و طول و عرض آن بستگی به فضای اتاق یا سالن دارد.
کاغذ برش :
کاغذ های رنگی یا سفید بدون خط که برای برش الگوها استفاده می شود.
علامت گذار ها:
شامل مداد برای رسم الگو، مل یا صابون خیاطی برای رسم خطوط اطراف الگو روی پارچه، رولت برای انتقال طرح الگو روی پارچه استفاده می شود و کاربن خیاطی که حرکت چرخشی رولت را به قسمت زیزین پارچه منتقل می کند.
وسایل اندازه گیری:
شامل سانتی متر یا خط کش ساده که برای اندازه گیری استفاده می شود، گونیا برای اندازه گیری به شکل زاویه قائم کاربرد دارد، خط کش تی که برای رسم خطوط موازی مورد استفاده قرار می گیرد و پیستوله که برای رسم خطوط منحنی کاربرد دارد.
وسایل دوخت دستی:
شامل سوزن دوخت معمولی که انواع مختلف با ضخامت های متفاوت دارد، سوزن گلدوزی، سوزن ته گرد که معمولا هنگام الگو برداری استفاده می شود
سوزن نخ کن و انگشتانه.
قیچی :
که یکی از ابزارهای ضروری خیاطی است و نسبت به نوع پارچه دارای ضخامت متفاوت است.
بشکاف :
که برای شکافتن درزهای ظریف به کار می رود.
نخ :
که دارای انواع متفاوت می باشد و شامل انواع نخ کوک، نخ پلی استر و نخ پنبه ای و نخ ابریشمی است.
چسب جالباسی، پوشش نایلونی لباس، لایی و …
چرخ خیاطی
انواع چرخ خیاطی
چرخ خیاطی دستی:
رایج ترین نوع چرخ خیاطی خانگی می باشد و برای دوخت و دوز های ساده کاربرد دارد.
چرخ خیاطی الکتریکی ساده :
مدل پیشرفته چرخ خیاطی های قدیمی می باشد و امکانات زیادی برای راحتی کار بر روی آنها نصب شده است.
چرخ خیاطی صنعتی :
همانطور که از نامش مشخص است در فعالیت های تولیدی و صنعتی کاربرد دارد.
چرخ خیاطی راسته دوزی :
که به همین منظور راسته دوزی طراحی شده و دارای نوع طرفه می باشد.
آموزش خیاطی تهیه الگوی اولیه اندام های نرمال, ناقص و مانکن
مفهوم الگوی اولیه
منظور از الگوی اولیه همان الگویی است که شخص با استفاده از وسائل کار و اندازه گیری دقیق توانسته تهیه کند و با شناختی که از مفهوم الگو و دوخت دارد بتواند لباسی مناسب و بدون اشکال بدوزد. وسایل تهیه الگوی لباس, کاغذ برش, خط کش, مداد, متر, گونیا, گونیای اشل, رولت, قیچی, سنجاق, دفتر یادداشت, تراش چسب.
انواع کاغذ
کاغذ هایی که معمولآ در رسم الگو مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از کاغذ گراف و کاغذ روغنی یا پوستی.
اندازه گیری الگوهای اولیه
اولین و مهمترین نکته برای کسی که تصمیم به فرا گرفتن فن خیاطی دارد یاد گرفتن طرز اندازه گیری صحیح است. باید توجه داشت که هر قدر این کار دقیقتر انجام گیرد نتیجه مطلوبتر خواهد بود, موقع اندازه گیری باید نواقص اندامها را در نظر گرفت مثلآ شانه سمت راست افتاده است, بازوی سمت راست عظلانی تر است, در قسمت پشت و ستون فقرات خمیدگی دیده میشود, باسن برجسته تر از حد معمول است, سینه به نسبت باسن اختلاف زیادی دارد, در موقع اندازه گیری پی میبریم شخص مورد نظر اندام نرمال دارد یا بالعکس دارای اشکالات و نواقص اندامی است.
تهیه الگوی اولیه
برای طرح الگوی اولیه آنچه مهم است اندازه گیری دقیق شخص است, برای این منظور ابتدا نواری بدور کمر بسته و شخصی که اندازه گیری میشود باید با زیرپوش باشد. بلندی جلو را از زیر نوار تا زمین اندازه میگیریم. بلندی پشت را از زیر نوار تا زمین اندازه میگیریم. بلندی پهلو را از زیر نوار تا زمین اندازه میگیریم. برای دور باسن کوچک متر را دور محل استخوان خاصره گذاشته اندازه گرفته یادداشت می کنیم. برای دور باسن بزرگ متر را روی برجسته ترین نقطه باسن گذاشته به طوری که بدور باسن حلقه زده و حالت چرخش داشته اندازه گرفته یادداشت میکنیم.
دور کمر را هم به همین ترتیب از روی نواری که به دور کمر بسته ایم اندازه میگیریم. بلندی باسن کوچک را طوری اندازه میگیریم که یک سر متر زیر نوار, دور کمر باشد و آن را تا زیر متر که روی باسن کوچک است اندازه میگیریم. بلندی باسن بزرگ را هم به همین ترتیب از زیر نواری که دور کمر بسته ایم تا زیر متری که دور باسن بزرگ است اندازه میگیریم.